In een wereld waar vermogensongelijkheid steeds zichtbaarder wordt, roept de vraag om fiscale rechtvaardigheid luider dan ooit. Vele landen zijn ons voorgegaan en ook de Vlaming staat pal achter het idee van een vermogensbelasting.
Vermogensbelasting is in verschillende vormen ingevoerd in landen over de hele wereld. Sommige Europese landen, zoals Zwitserland, Spanje, en Noorwegen, hebben een vorm van vermogensbelasting. Andere landen, zoals Frankrijk, hebben specifieke belastingen die vermogen raken, zoals de belasting op onroerend goed of kapitaalwinstbelasting. Buiten Europa hebben landen als Argentinië en Colombia ook vermogensbelastingen ingevoerd. Het specifieke ontwerp en de tarieven van deze belastingen variëren sterk per land.
De algemene principes van een vermogensbelasting richten zich op het heffen van belasting op de waarde van iemands vermogen. Dit kan een jaarlijkse heffing zijn op de waardestijging van het vermogen, waarbij de belastingen op vermogen of vermogensinkomsten in sommige landen niet hoog zijn, en er vaak achterpoortjes bestaan voor vermogenden. In België, bijvoorbeeld, heeft dit geleid tot een sterke stijging van het vermogen van de rijksten, terwijl armoede niet is afgenomen en een steeds groter deel van de bevolking het moeilijk krijgt.
Er bestaan misvattingen over vermogensbelasting, zoals dat het de middenklasse zou treffen of onhaalbaar zou zijn. Echter, volgens recente cijfers zou een vermogensbelasting die start vanaf 1 miljoen euro netto vermogen enkel de rijkste 6% van de huishoudens treffen, wat de mythe ontkracht dat de ‘hardwerkende Vlaming’ hierdoor benadeeld zou worden.
Bovendien wordt aangegeven dat het opbouwen van een vermogen van 1 miljoen euro niet enkel het resultaat is van hard werken en sparen, maar ook sterk beïnvloed wordt door erven en kapitaalinkomsten. De oprichting van een vermogenskadaster wordt als een mogelijke oplossing gezien om de vermogens beter in kaart te brengen en zo een eerlijkere belastingheffing mogelijk te maken. Ondanks weerstand tegen zo’n kadaster, vanwege bezorgdheden over privacy en uitvoerbaarheid, wordt gesteld dat het haalbaar is met de juiste politieke wil en technologische middelen.
Verder wordt erop gewezen dat een effectieve vermogensbelasting niet onmogelijk is, ondanks argumenten van tegenstanders. Door internationale voorbeelden en de aanwezigheid van methoden om vermogens accuraat te waarderen en te belasten, kan een vermogensbelasting een belangrijk instrument zijn in het streven naar fiscale rechtvaardigheid en het verminderen van ongelijkheid. Het debat in België en Vlaanderen over de invoering van een vermogensbelasting weerspiegelt bredere maatschappelijke vraagstukken over vermogensverdeling, rechtvaardigheid, en de rol van de overheid in het adresseren van economische ongelijkheden.
De discussie wordt verder verrijkt door voorstellen van verschillende politieke partijen en belangengroepen, die variëren van het heffen van belastingen op zeer hoge vermogens tot het invoeren van uitzonderlijke bijdragen in tijden van crisis.
Deze voorstellen benadrukken de noodzaak van een evenwichtige benadering die rekening houdt met de economische bijdrage van de vermogenden, terwijl tegelijkertijd wordt gestreefd naar een eerlijkere verdeling van de lasten van maatschappelijke uitdagingen en investeringen [[❞]](https://www.solidair.org/artikels/vermogensbelasting-een-effectieve-remedie).
Voorstellen van de verschillende Vlaamse partijen variëren aanzienlijk, met progressieve partijen zoals de PVDA die pleiten voor een stevige vermogensbelasting op de grootste vermogens om fiscale rechtvaardigheid te bevorderen en de maatschappelijke ongelijkheid te verkleinen. PVDA heeft bijvoorbeeld een voorstel gedaan voor een solidariteitsbijdrage van 5% op vermogens boven de 3 miljoen euro, om de schatkist met 15 miljard euro aan te vullen
(https://www.solidair.org/artikels/vermogensbelasting-een-effectieve-remedie).
De discussie rond een vermogensbelasting gaat ook hand in hand met internationale bewegingen voor fiscale rechtvaardigheid, waarbij economen zoals Gabriel Zucman en Emmanuel Saez pleiten voor vermogensbelastingen op Europees niveau om de rijkste 1% te belasten en de gevolgen van crises te mitigeren zonder de werkende klasse te belasten
[[❞]](https://www.solidair.org/artikels/vermogensbelasting-een-effectieve-remedie).
Het debat in Vlaanderen en België weerspiegelt bredere internationale discussies over fiscale rechtvaardigheid en de verdeling van welvaart. De specifieke voorstellen en standpunten van de Vlaamse partijen variëren echter, waarbij sommige partijen meer gericht zijn op het beschermen van de middenklasse en anderen op het belasten van de grootste vermogens om economische ongelijkheden aan te pakken.
De N-VA wil niet weten van het idee. Als neoliberale partij streeft ze naar lagere belastingen voor wie werkt, spaart, en onderneemt, en pleit voor minder dienstverlening via een overheid, die ze wil vervangen via privatisering. Ze willen de personen-, sociale en vennootschapsbelasting verlagen en introduceren de Moesen-norm om overheidsuitgaven te beheersen. [[❞]](https://www.n-va.be/standpunten/belastingen).
Die andere neoliberale partij, Open VLD, zit op dezelfde golflengte en blijft ver weg van het idee om vermogens te belasten.
Ook het Vlaams Belang is tegen het idee gekant en verspreidt bewust foute informatie zoals de mythe dat de middenklasse getroffen zou worden.
https://www.vlaamsbelang.org/nieuws/christen-democraten-blazen-warm-en-koud-over-vermogensbelasting
CD&V, via minister Van Peteghem, heeft voorstellen gelanceerd voor een fiscale hervorming die beoogt de belastingdruk op arbeidsinkomsten te verlagen en de fiscale druk op vermogens en consumptie te verhogen. Er is geen sprake van een nieuwe meerwaardebelasting op aandelen. Wel is er een voorstel om het tarief van de jaarlijkse effectentaks te verdubbelen van 0,15% naar 0,30% om de verlaging van de personenbelasting gedeeltelijk te compenseren [[❞]](https://www.jubel.be/tax-update-beleggingsfiscaliteit-stand-van-zaken-fiscale-hervorming-van-peteghem/).
Vooruit stelt een overwinstbelasting voor op de grootbanken, gericht op het belasten van banken die recordwinsten behalen. Dit voorstel is bedoeld om financiële druk op werkende mensen te verlichten en ervoor te zorgen dat banken een eerlijke bijdrage leveren. Het doel is om 588 miljoen euro op te halen met deze bankentaks [[❞]](https://www.vooruit.org/overwinstbelasting-op-grootbanken).
Groen pleit voor een progressieve vermogensbelasting en een miljonairsbelasting voor personen met een vermogen boven de €1 miljoen, exclusief de waarde van het eigen huis. Dit beleid is gericht op het verminderen van vermogensongelijkheid door mensen met grotere vermogens zwaarder te belasten. Groen streeft ernaar de belasting op arbeid te verlagen, gefinancierd door een eerlijke bijdrage van mensen met veel vermogen en winstgevende bedrijven [[❞]](https://www.businessinsider.nl/verkiezingen-2023-politieke-partijen-vermogensbelasting-box-3-miljonairstaks-beleggen-sparen/).
De discussie rond vermogensbelasting is complex en veelzijdig, maar één ding is duidelijk: een aanzienlijk deel van de Vlaamse bevolking, 72,5%, staat positief tegenover het idee. Deze steun weerspiegelt een groeiend bewustzijn van en verlangen naar economische rechtvaardigheid en gelijkheid. Terwijl verschillende partijen hun eigen voorstellen naar voren brengen, is het essentieel dat elke implementatie van een vermogensbelasting zorgvuldig wordt overwogen om de gewenste sociale en economische doelen te bereiken zonder onbedoelde negatieve gevolgen. De komende tijd zal uitwijzen hoe deze steun zich vertaalt in beleid en praktijk, met de hoop op een eerlijker en inclusiever financieel systeem in Vlaanderen.
Sven Naessens 